Το Φαράγγι της Σκάλας

 

Στις Βόρειες πλαγιές της οροσειράς του Χορτιάτη οι οποίες χαρακτηρίζονται από έντονη εναλλαγή της μορφολογίας του ανάγλυφου και από πολυάριθμες ρεματιές και χειμάρρους που αποτελούν τμήμα του πολυσχιδούς υδρογραφικού δικτύου των Νότιων περιοχών της Μυγδονίας λεκάνης, βρίσκεται ένα βαθύ, άγριο και με οργιώδη βλάστηση φαράγγι γνωστό ως: Φαράγγι της Σκάλας. Το φαράγγι αποτελεί μια βαθιά τομή στις βόρειες πλαγιές του όρους με ανάπτυξη Νότου – Βορρά και το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται στο Δήμο Καλλινδοίων του Νομού Θεσσαλονίκης.

Κυριότερα συμβάλλοντα ρέματα είναι το ρέμα Πιθαρούδι που στραγγίζει το μικρό οροπέδιο στο οποίο βρίσκεται ο οικισμός Λιβάδι του Δήμου Βασιλικών και το ρέμα που στραγγίζει το μικρό υψίπεδο στα Βόρεια του οικισμού Πετροκέρασων του Δήμου Ζαγκλιβερίου. Πλήθος άλλων μικρών ρεμάτων συμβάλλουν προς το ρέμα που διατρέχει τον πυθμένα του φαραγγιού της Σκάλας το οποίο σβήνει σε υψόμετρο 220 μέτρων μόλις συναντήσει το υψίπεδο της πεδιάδας του Ζαγκλιβερίου. Από το σημείο αυτό και μετά το ρέμα είναι γνωστό με το όνομα Πλατανόρεμα Ζαγκλιβερίου και στρέφοντας προς τα Βορειοανατολικά συνεχίζει την ροή προς το κατώτερο πεδινό τμήμα Νοτιοδυτικά της Βόλβης, συμβάλλει στο ρέμα Δερβένι το οποίο με τη σειρά του εκβάλλει στη λίμνη.

Το μήκος του φαραγγιού είναι περίπου 5 km ξεκινώντας από υψόμετρο 820 μέτρων και σβήνοντας στην υψομετρική των 220 μέτρων του υψιπέδου του Ζαγκλιβερίου με την έξοδό του που μετονομάζεται σε Πλατανόρεμα να απέχει 4,5 km Βορειοδυτικά του οικισμού Ζαγκλιβερίου και 1,5 km Ανατολικά του οικισμού Άγιος Χαράλαμπος του Δήμου Ζαγκλιβερίου. Η πρόσβαση προς το φαράγγι είναι σχετικά εύκολη και γίνεται μέσω αγροτικού δρόμου μήκους 1600 μέτρων περίπου που ξεκινά από την επαρχιακή οδό Γερακαρούς – Ζαγκλιβερίου σε σημείο περί τα 2,8 km πριν τον οικισμό Ζαγκλιβερίου.

Το φαράγγι κόβει την ανάσα του επισκέπτη με το μεγαλείο των απόκρημνων και κατάφυτων πλαγιών του βουνού που το σχηματίζουν. Η βλάστηση στο εσωτερικό του αποτελείται από θεόρατα πλατάνια αλλά και πάρα πολλά άλλα είδη υδροχαρούς βλάστησης. Όσο ανεβαίνει κανείς υψομετρικά προς τις δύο απόκρημνες πλαγιές η βλάστηση αλλάζει ταχύτατα από ψηλόκορμα είδη σε πιο χαμηλά όπως το πουρνάρι η φιλύρα, η σορβιά, κλπ.

Το χειμαρρικό υδατόρεμα που διασχίζει το φαράγγι παρουσιάζει ροή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους η οποία παρόλο που μειώνεται δραστικά την περίοδο Αυγούστου – Σεπτεμβρίου είναι εμφανής μέχρι το σημείο εξόδου του φαραγγιού. Το χειμώνα το επίμηκες της λεκάνης απορροής και οι εντονότατες υψομετρικές διαφορές σε συνδυασμό με τις υψηλές σχετικά βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις στα υψίπεδα του Λιβαδίου & των Πετροκέρασων δημιουργούν υψηλές παροχές με υψηλές ταχύτητες ροής που δίνουν χαρακτηριστικά χειμάρρου στο ρέμα.

Τις δεκαετίες 1960 - 1980 το αρμόδιο Δασαρχείο πραγματοποίησε μια σειρά από έργα διευθέτησης του χειμάρρου τα οποία αφορούσαν κυρίως την κατασκευή διαδοχικών μικρών, με ύψος μικρότερο των 8 μέτρων, φραγμάτων από οπλισμένο σκυρόδεμα και επενδυμένα με πέτρα. Στόχος ήταν η σταθεροποίηση της κοίτης, η ελάττωση της ταχύτητας ροής και η συγκράτηση φερτών υλών ώστε να μειωθούν δραστικά τα ανεπιθύμητα χειμαρικά χαρακτηριστικά του ρέματος.

Η βλάστηση που αναπτύχθηκε γύρω από τα έργα αυτά είναι οργιώδης δίνοντας ένα τοπίο απίστευτης ομορφιάς και αισθητικής αξίας που διαφοροποιείται ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Η οδοποιία πρόσβασης προς τις θέσεις κατασκευής των μικροφραγμάτων διατηρείται σε ικανοποιητική κατάσταση δίνοντας μια πολύ καλή ευκαιρία περιπάτου για τον επισκέπτη του φαραγγιού. Η πρόσβαση είναι εύκολη σε απόσταση μέχρι και 2,5 km από την είσοδο του φαραγγιού. Από εκεί και πέρα η διαδρομή είναι εφικτή μόνο για ικανούς αναρριχητές με τον κατάλληλο εξοπλισμό και μπορεί κάποιος να κατευθυνθεί αντίστροφα προς τη ροή του ρέματος είτε προς τα Πετροκέρασα, είτε προς το Λιβάδι.

Το ρέμα φιλοξενεί πλούσια πανίδα από Θηλαστικά, αμφίβια, ερπετά & πτηνά καθώς και ένα σπάνιο είδος ψαριού των γλυκών νερών της μπριάνας (Barbus macedonicous).

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

Το μεγαλύτερο τμήμα του φαραγγιού της Σκάλας, εκτείνεται στον Δήμο Ζαγκλιβερίου. Η είσοδός του βρίσκεται περί τα 4 χιλιόμετρα Δυτικά του οικισμού Ζαγκλιβέρι και περί τα 2 Km Ανατολικά του οικισμού Άγιος Χαράλαμπος του Δήμου Καλλινδοίων. Από την πόλη της Θεσσαλονίκης απέχει περί τα 50 km. Οι κυριότεροι κλάδοι του ρέματος στο Άνω τμήμα της λεκάνης απορροής του ξεκινούν ο Ανατολικότερος από τον οικισμό Πετροκέρασα του Δήμου Καλλινδοίων και ο Δυτικότερος από τον οικισμό Λιβάδι του Δήμου Βασιλικών.

Κι όμως αυτός ο μικρός παράδεισος που βρίσκεται πίσω απ το Χωρτιάτη απέχει μόλις 40 λεπτά απ τη Θεσσαλονίκη. Παίρνουμε την παλιά εθνική Θεσσαλονίκης-Καβάλας και μόλις φτάσουμε στο χωριό Γερακαρού στρίβουμε δεξιά προς Ζαγκλιβέρι. Ένα χιλιόμετρο πριν το Ζαγκλιβέρι βλέπουμε την πινακίδα "προς φαράγγι Σκάλας". Ακολουθούμε το χωματόδρομο όλο ευθεία, περνάμε τα παρεκκλήσια και φτάνουμε μπροστά σε μια πετρόκτιστη θύρα. Αφήνουμε το αυτοκίνητο και ξεκινάει η περιήγηση !!!